مقاله آریایی ها به عنوان کار کلاسی از فرهنگ ایرانیکا انتخاب شده و زیر نطر دکتر حسین بادامچی ترجمه شده . بدیهیست که در چنین کاری شیوایی زبان فارسی تحت تاثیر صحت برگردان اثر قرار گرفته و بطور حتم کم و کاستی هایی در آن مشاهده میشود که تنها به قلت و بضاعت سواد نگارنده باز می گردد .

آریایی ها (Aryans)

تعریف واژه آریایی

نام « آریایی» ، عنوانی است که ساکنان هند و ایران باستان که به زبانهای آریایی سخن می گفتند در مقابل ساکنان غیر آریایی کشورهای آریایی به خود اطلاق می کردند.

 

معنی

Av.

Old Pers.

Ir.

OInd.

 

آریایی

airiia-

ariya-

arya- [with short a-],

āˊrya-

آوانویسی

غیر آریایی

an-airiia-

-

-

an-āˊrya-

آوانویسی

 

و در نامهای قومی(1) ، مانند Alan  (Lat. Alani )،  Iran  ،Ir در اوستایی و Iron به حیات خود ادامه میدهد.

بنابراین واژه آریایی اساساً مفهومی زبانشناسیست (2) که بر رابطه نزدیک زبانهای هندو- آریایی و ایرانی (بانضام نورستانی) دلالت می کند این دو با یکدیگر،شاخه هندو- ایرانی یا آریایی خانواده زبانهای هندو- اروپایی را تشکیل میدهند. که در تکامل فرهنگی و زبانشناسانه ای جدایی از دیگر قبایل هندو اروپایی سهیمند.

کاربرد نام « آریایی» بخصوص در قرن نوزدهم، با اقبال عمومی مواجه گردید و براساس این فرض اشتباه که سانسکریت قدیمیترین زبان هندو اروپایی ست بعنوان لقبی برای تمامی خانواده زبانهای هندو- اروپایی بکار گرفته شد.

واین دیدگاه غیرقابل پذیرش (که عمدتاً توسط آدولف پیکته (3) تبلیغ می شد) که نامهای Ireland و Irishmen از نظر زبانشناسی به Aryan مربوطند(مورد استقبال قرار گرفت)

(برای اثبات ایرانی بودن این واژه رجوع شود به :

H.w.Bailey on Arya above

همچنین برای مشکلات زبانشناسی رجوع شود به :

H. Siegert, “Zur Geschichte der Begriffe “Arier” und “arisch”,” Wörter und Sachen 22, N.F. 4, 1941/42, pp. 73-99. M. Mayrhofer, Kurzgefasstes etymologisches Wörterbuch des Altindischen I, Heidelberg, 1956, pp. 49, 52, 79; III, Heidelberg, 1976, pp. 623, 633f.

زبان منشا آریایی

نیای مشترک زبانهای هندو- ایرانی یا آریایی تاریخی را زبان منشاء آریایی (4) یا آریایی اولیه (5) می نامند که می تواند توسط روشهای زبانشناسی تطبیقی تاریخی بازسازی گردد.

گروه زبانهای هندی یا هندو- آریایی (بخصوص ودایی(6) ، زبان وداها(7) )، اوستایی و پارسی باستان شباهت های قابل توجهی بخصوص در زبانهای مذهبی با یکدیگر نشان می دهند (شخص می تواند تمامی جملات اوستا را کلمه به کلمه بر مبنای قوانین آواشناسی (8) به ودایی صحیح ترجمه کند)

از مقایسه زبانهای هندو- آریایی باستان با ایران باستان میتوان زبان آریایی اولیه را بازسازی نموده که باید آنرا بعنوان مهمترین تمامی زبانهای هندو- اروپایی بشمار آورد.

یکسری تغییرات انحصاری، زبانهای هندو- آریایی و ایرانی را از دیگر زبانهای هندو اروپایی منفک می کند بعنوان مثال:

1- ادغام اصوات هندو- اروپایی  و بترتیب در اصوات هندو ایرانی  

(همچنین در اصوات ترکیبی)

2- تکامل ə هندو- اروپایی به   i  هندو- ایرانی

3- تبدیل s بعد از حروف i,u,r,k به  šهندو- ایرانی ( š  ایرانی و s هندی باستان)

4- پایانه جمع اضافی  در گروه های ریشه ای آوایی و غیره

 بعلاوه تشابهات مهمی در لغات، بخصوص در حیطه های مذهبی و اسطوره شناسی و همچنین عناصر ریخت شناسی(صرفی) (9) از قبیل پسوندها و اشکال ریشه ای لغات و نیز عبارت بندی وجود دارد. (رجوع شود به:   Chr. Bartholomae, “Vorgeschichte der iranischen Sprachen,” in Geiger and Kuhn, Grundr. Ir. Phil. I/1, 1895-1901, pp. 1-151. A. Erhart, Struktura indoíránských jazykûʷ [The structure of the Indo-Ir. languages], Brno, 1980.)